Terug in je oude rol: familiepatronen tijdens de kerstdagen
De feestdagen zijn vaak een moment van gezelligheid en samenzijn, maar ook een periode waarin we onbewust terugvallen in oude rollen binnen het familiesysteem. Of je nu de oudste, middelste, jongste of enig kind bent: de kans is groot dat je tijdens het kerstdiner ineens weer voelt hoe het vroeger was. Waarom gebeurt dit? En wat vertelt het ons over onze plek in het familiesysteem?
Het familiesysteem en rollen
Vanuit systemisch perspectief (zoals in familieopstellingen) is een gezin een systeem waarin iedereen een bepaalde plek inneemt. Deze plek – en de rol die daarbij hoort – beïnvloedt vaak hoe je je gedraagt en hoe anderen jou zien. Tijdens de kerstdagen, wanneer iedereen weer samenkomt, kunnen die oude rollen plotseling weer heel sterk voelbaar zijn.
De oudste: de verantwoordelijke
De oudste wordt vaak gezien als de "serieuze" en verantwoordelijke van het gezin. Tijdens de feestdagen ben jij misschien degene die:
- Het voortouw neemt bij het organiseren van het kerstdiner.
- De leiding neemt of conflicten wil oplossen als er spanning ontstaat.
- Nog steeds gezien wordt als de ‘wijze’ broer of zus, zelfs als je dat niet zo voelt.
Systemische blik:
De oudste heeft vaak een natuurlijke neiging om verantwoordelijkheid op zich te nemen. Tijdens kerst kun je je afvragen: Neem ik verantwoordelijkheid omdat ik dat écht wil, of omdat het van mij verwacht wordt?
De middelste: de bemiddelaar
De middelste kinderen hebben vaak de rol van de verbindende factor of bemiddelaar. Tijdens de kerstdagen kun je merken dat:
- Jij de brug probeert te slaan tussen familieruzies of meningsverschillen.
- Je soms het gevoel hebt dat je ‘tussen wal en schip valt’, omdat anderen meer aandacht krijgen.
- Jij de sfeer probeert te redden als het ongemakkelijk wordt.
Systemische blik:
Middelste kinderen hebben soms moeite hun plek in te nemen en zichzelf zichtbaar te maken. Een vraag die je jezelf kunt stellen: Mag ik er gewoon zijn, zonder dat ik iets hoef te ‘fixen’?
De jongste: de ‘losbol’
De jongste heeft vaak de rol van de speelse, zorgeloze of ‘verwendste’ van het gezin. Tijdens de kerstdagen kun je het volgende merken:
- Mensen verwachten dat jij de sfeer licht houdt, of grappen maakt.
- Je voelt je niet altijd serieus genomen.
- Je krijgt sneller hulp aangeboden, ook als je die niet nodig hebt.
Systemische blik:
De jongste wordt vaak niet gezien als iemand die verantwoordelijkheid draagt. Vraag jezelf af: Hoe blijf ik mezelf trouw zonder in de rol van ‘kleintje’ te schieten?
Enig kind: de onafhankelijke
Als enig kind ben je gewend om alle aandacht (en verwachtingen) op jou gericht te hebben. Tijdens de feestdagen kun je merken dat:
- Je je sneller afzondert als het te veel wordt.
- Er veel verwachtingen zijn over je gedrag of prestaties.
- Je soms het gevoel hebt dat je altijd in het middelpunt staat, ook als je dat niet wilt.
Systemische blik:
Als enig kind ben je vaak sterk onafhankelijk, maar tegelijkertijd kan er een gevoel van eenzaamheid zijn. Stel jezelf de vraag: Hoe verbind ik me met mijn familie zonder mezelf te verliezen?
Herkenning en acceptatie
Het mooie van systemisch kijken is dat je bewust kunt worden van deze patronen. Het gaat er niet om wie schuld heeft, maar om te erkennen dat dit nu eenmaal jouw plek en rol is – en dat het oké is.
Je kunt:
- Je eigen rol herkennen en accepteren.
- Bewust kiezen hoe je deze keer wilt reageren.
- Grenzen aangeven als je voelt dat je weer in een oude rol wordt gedrukt.
Tot slot: Samen aan tafel
Kerst is meer dan alleen rollen en patronen: het is een kans om opnieuw verbinding te maken met je familie. Door systemisch te kijken, kun je tijdens het kerstdiner jezelf beter begrijpen en ook de ander. Misschien lukt het niet in één keer, maar elk inzicht is een stap naar verandering.
Hoe herken jij je eigen rol tijdens de feestdagen?
Warme kerstgroet,
Stephanie en Jolanda
Comments